Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και η τριπλή κατοχή της Ελλάδας

Η Ελλάδα μπήκε στον πόλεμο μετά την επίθεση της Ιταλίας εναντίον της, στις 28 Οκτωβρίου 1940. Ο ελληνικός στρατός όχι μόνο απέκρουσε την ιταλική εισβολή, αλλά περνώντας στην αντεπίθεση προχώρησε μέχρι την Κορυτσά και το Αργυρόκαστρο. Υπό τον φόβο της δημιουργίας βαλκανικού συνασπισμού, η Γερμανία αποφάσισε την επέμβαση εναντίον της Γιουγκοσλαβίας και της Ελλάδας. Τον Νοέμβριο, η Ρουμανία και η Ουγγαρία συμμάχησαν με τον Άξονα και το ίδιο έκανε η Βουλγαρία τον Μάρτιο του 1941. Στις 6 Απριλίου, ο γερμανικός στρατός, μέσω Βουλγαρίας, επιτέθηκε στην Ελλάδα, η οποία αντιστάθηκε σθεναρά. Όμως στάθηκε αδύνατο να σταματήσει τις χιτλερικές δυνάμεις και συνθηκολόγησε στις 23 Απριλίου. Τότε η Ελλάδα έγινε η μοναδική ευρωπαϊκή χώρα που υπέστη τριπλή κατοχή: γερμανική, ιταλική και βουλγαρική. Οι Ναζί επιβράβευσαν τη σύμμαχό τους Βουλγαρία και προχώρησαν στην – πρωτοφανή για τα διεθνή δεδομένα – παραχώρηση εδάφους σε τρίτη δύναμη, η οποία δεν είχε καν κηρύξει τον πόλεμο στην Ελλάδα! Στους όρους της συμφωνίας μεταξύ Βουλγαρίας και Γερμανίας ήταν τόσο η εκχώρηση στη βουλγαρική διοίκηση περιοχών της βόρειας Ελλάδας, όσο και η ελεύθερη διάβαση των γερμανικών στρατευμάτων μέσω της Βουλγαρίας, κάτι που έγινε αποδεκτό από το σύνολο σχεδόν του βουλγαρικού πολιτικού κόσμου και λαού. Αποστολή της Βουλγαρίας ήταν η ‘’τήρηση της ησυχίας, τάξης και ασφάλειας’’ σε μια περιοχή που εκτεινόταν από τις εκβολές του Στρυμόνα ως το δέλτα του Έβρου. Περιελάμβανε, δηλαδή, την ελληνική ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη. Εξαιρέθηκε μόνο μία ζώνη κατά μήκος του Έβρου, την οποία έλεγχαν οι Γερμανοί, προκειμένου να μην προκληθεί η ‘’ουδέτερη’’ στον πόλεμο Τουρκία! Οι Γερμανοί επίσης, ανέλαβαν τη διοίκηση των στρατηγικά σημαντικότερων περιοχών, μεταξύ των οποίων ήταν η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη με την κεντρική Μακεδονία και ορισμένα νησιά του Αιγαίου. Η ζώνη ελέγχου των ταπεινωμένων Ιταλών περιελάμβανε περίπου τα 2/3 της ελληνικής επικράτειας. Η τριπλή κατοχή της Ελλάδας υπήρξε ιδιαίτερα σκληρή, αλλά όχι μόνο λόγω των Γερμανών, που οι θηριωδίες τους είναι γνωστές. Ιταλοί και Βούλγαροι επέδειξαν παρόμοια αγριότητα, ιδίως στις περιοχές που στόχευαν μελλοντικά να προσαρτήσουν στα κράτη τους, σχεδιάζοντας την επαναχάραξη των συνόρων στα Βαλκάνια και προωθώντας σχέδια διαμελισμού της Ελλάδας!

Γ΄ Βουλγαρική Κατοχή, 1941-44

Ο βουλγαρικός στρατός εισήλθε στην Ελλάδα τον Απρίλιο του 1941, ακολουθώντας τις γερμανικές δυνάμεις. Η Βουλγαρία, χωρίς να έχει κηρύξει τον πόλεμο στην Ελλάδα και χωρίς να έχει διακόψει τις διπλωματικές σχέσεις, κατέλαβε την ανατολική Μακεδονία και τη δυτική Θράκη, εκτός από μία εδαφική ζώνη στο νομό Έβρου η οποία παρέμεινε υπό γερμανική κατοχή! Έτσι οι Βούλγαροι πραγματοποιούσαν τον μόνιμο πόθο τους να ανοίξουν δίοδο για τη χώρα τους στο Αιγαίο. Ωστόσο, για την Γερμανία ο σκοπός της εισόδου των βουλγαρικών στρατευμάτων στην Ελλάδα, ήταν η διαφύλαξη της τάξης (με την απεμπλοκή των γερμανικού στρατού, που θα ήταν χρήσιμος σε άλλες εμπόλεμες ζώνες), ενώ οποιαδήποτε αναθεώρηση των συνόρων προς όφελος των Βουλγάρων θα αποφασιζόταν μετά το τέλος του πολέμου. Σε αυτές τις απόψεις των συμμάχων τους αντιτάχθηκαν έντονα οι βουλγαρικές αρχές, που με την έναρξη της διοίκησης (de facto κατοχής) της περιοχής ξεκίνησαν τις διαδικασίες ενσωμάτωσής της στον κύριο κορμό του βουλγαρικού κράτους. Μάλιστα, ονόμασαν την κατεχόμενη ελληνική περιοχή «BELOMORA» (δηλαδή «Αιγαιίδα») και προχώρησαν στην αντικατάσταση των ελληνικών πολιτικών και αστυνομικών υπηρεσιών με αντίστοιχες βουλγαρικές και την αναθεώρηση του πολιτικού χάρτη, τόσο με τη χάραξη νέων επαρχιών, όσο και με την ενσωμάτωση άλλων σε υπάρχουσες βουλγαρικές. Έγιναν προσπάθειες υπαγωγής του πληθυσμού στο βουλγαρικό εκπαιδευτικό σύστημα, οι οποίες όμως δεν είχαν κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα. Παράλληλα απαγορεύτηκε η χρήση της ελληνικής γλώσσας στη δημόσια ζωή και επιβλήθηκε η βουλγαρική. Επίσης, η ελληνική εκκλησιαστική δομή αναιρέθηκε για να ενταχθούν οι εκκλησίες στην βουλγαρική εξαρχία. Όπως βλέπουμε στο χάρτη, το 1944 δεν υπάρχει πουθενά ο όρος Μακεδονία. Η περιοχή των Σκοπίων διαιρείται στα δύο: στην ομώνυμη περιοχή των Σκοπίων (SKOPIE) και στην περιοχή του Μοναστηρίου (BITOLA). Ούτε ‘’Μακεδονία του Βαρδάρη’’ υπάρχει, ούτε ‘’Μακεδονία του Πιρίν’’! Ξαφνικά ‘’ανακαλύφθηκαν’’, όταν εγκαταστάθηκαν τα κομμουνιστικά καθεστώτα στις δύο γειτονικές χώρες!

Λειβαδίτης Κωνσταντίνος