Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος
Η επανάσταση των Νεότουρκων το 1908 αντί να καλυτερεύσει, χειροτέρευσε τα πράγματα για τους μη Τούρκους υπηκόους της Αυτοκρατορίας, αφού άρχισε συστηματική προσπάθεια εκτουρκισμού των χριστιανικών πληθυσμών της Βαλκανικής, πράγμα που γιγάντωσε την δυσφορία των πληθυσμών αυτών. Προμήνυμα της σύγκρουσης που θα επακολουθούσε ήταν η εξέγερση των Αλβανών υπηκόων της Οθωμανικής αυτοκρατορίας – που ήταν παραδοσιακά αφοσιωμένοι στους Τούρκους – το 1910, με σκοπό τη δημιουργία ανεξάρτητου κράτους. Ο Α΄ Βαλκανικός Πόλεμος που ξέσπασε στα Βαλκάνια μεταξύ των τεσσάρων συνασπισμένων χωρών (Ελλάδα, Βουλγαρία, Σερβία, Μαυροβούνιο) εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας διήρκεσε από τον Οκτώβριο του 1912 ως τον Μάιο του 1913. Ο ελληνικός στρατός – μετά τον Μακεδονικό Αγώνα – ήταν έμπειρος και ετοιμοπόλεμος! Η ανασυγκρότησή του μέσα σε 15 χρόνια ήταν γεγονός! Πλέον υπήρχε υψηλό ηθικό και οι στρατιώτες ήταν μπαρουτοκαπνισμένοι! Η απελευθέρωση της Κατερίνης, της Κοζάνης και των Γιαννιτσών άνοιξαν το δρόμο για την παράδοση (χωρίς πόλεμο) της Θεσσαλονίκης – σχεδόν 500 χρόνια μετά – στις 26 Οκτωβρίου 1912, ανήμερα της γιορτής του πολιούχου της Αγίου Δημητρίου (βλέπε εικόνα)! Ως τα Χριστούγεννα έγιναν ελληνικές η Χειμάρρα (5 Νοεμβρίου) και η Κορυτσά (7 Δεκεμβρίου) και ο στρατός εκκαθάρισε την περιοχή από τα οθωμανικά στρατεύματα! Τον χειμώνα του 1912 οι νίκες του ελληνικού ναυτικού στο ανατολικό Αιγαίο βοήθησαν σημαντικά τον αγώνα όλων των συμμάχων. Ελευθερώθηκαν πολλά νησιά και εξασφαλίστηκε η απόλυτη ελληνική κυριαρχία στην περιοχή για τα επόμενα δέκα χρόνια, ειδικά μετά τη Ναυμαχία της Λήμνου (5 Ιανουαρίου 1913). Ακολούθησε η απελευθέρωση των Ιωαννίνων (21 Φεβρουαρίου 1913) η οποία, πέρα από την εξουδετέρωση κάθε σοβαρής τουρκικής απειλής στην Ήπειρο και την κυρίευση σημαντικού πολεμικού υλικού, είχε επίδραση στο ελληνικό γόητρο, το οποίο μετά την επιτυχία αυτή εξυψώθηκε διεθνώς. Οι επιχειρήσεις στο Μπιζάνι σήμαναν ουσιαστικά και τη λήξη του Α’ Βαλκανικού Πολέμου στο στρατιωτικό πεδίο. Τις επόμενες ημέρες ο ελληνικός στρατός κινήθηκε βορειότερα και ως τις 5 Μαρτίου είχε απελευθερώσει τη Βόρειο Ήπειρο!

Κατά τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο ο συνασπισμός των βαλκανικών χωρών (Ελλάδα, Βουλγαρία, Σερβία και Μαυροβούνιο) κατάφερε να εκδιώξει την Οθωμανική Αυτοκρατορία από τις ευρωπαϊκές της επαρχίες (Αλβανία, Ήπειρο, Μακεδονία, Νότια Σερβία και Θράκη), αφήνοντας τους Οθωμανούς (με ροζ χρώμα στο χάρτη) μόνο με τις χερσονήσους της Τσατάλτζας (Κωνσταντινούπολης) και Καλλίπολης. Ο στρατός ξηράς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εξοπλισμένος και εκπαιδευμένος από την τότε Γερμανική Αυτοκρατορία είχε 350.000 άνδρες. Η Ελλάδα (κίτρινο), όπως προαναφέρθηκε, πολέμησε εναντίον των Οθωμανών κυρίως στις περιοχές της Ηπείρου και της Μακεδονίας και είχε 100.000 στρατό. Η Βουλγαρία (πράσινο) διέθετε 300.000 στρατιώτες και είχε τον μεγαλύτερο και καλύτερα εξοπλισμένο στρατό από όλους τους συμμάχους. Έδωσε μάχες στην ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη και ένα μέρος του στρατού της κατευθύνθηκε νοτιοδυτικά έχοντας ως κύριο στόχο την κατάληψη της Θεσσαλονίκης. Κατόρθωσε να καταλάβει την Καβάλα και τις Σέρρες, αλλά δεν πρόλαβε να μπει στην Θεσσαλονίκη πριν τον ελληνικό στρατό. Η Σερβία (μπλε) είχε ένα καλά οργανωμένο στρατό με δύναμη 220.000 άνδρες και κατευθύνθηκε νότια και νοτιοανατολικά καταλαμβάνοντας διαδοχικά τις πόλεις Νόβι Παζάρ Πρίστινα, Σκόπια (Uskub), Μοναστήρι και – περνώντας τον Αξιό – τη Γευγελή. Προωθήθηκε και προς τα δυτικά και κατέλαβε το Δυρράχιο και το κεντρικό τμήμα της σημερινής Αλβανίας, σε συνεργασία με το Μαυροβούνιο, που είχε το πιο μικρό στράτευμα με 35.000 άνδρες. Το Μαυροβούνιο (κόκκινο) εξάντλησε τις στρατιωτικές επιχειρήσεις του στην κατάληψη της πόλης Σκόδρα (Scutari) και σε δευτερεύουσας σημασίας συμπλοκές. Πολλά εδάφη που απελευθερώθηκαν από τους σύμμαχους (πλην Βουλγαρίας) στην περιοχή της Αδριατικής, παραδόθηκαν λίγους μήνες αργότερα στο νεοσύστατο κράτος της Αλβανίας.

Λειβαδίτης Κωνσταντίνος